مقدمه
ماهی های زینتی از زیباترین و آرام بخش ترین حیوانات خانگی هستند. دیدن حرکات نرم و رنگ های چشم نواز آن‌ها در آکواریوم، احساس آرامش و نشاط را به فضای خانه یا محل کار می بخشد. اما بسیاری از افراد به اشتباه تصور می کنند نگهداری از ماهی کار ساده ای است و تنها نیاز به یک تنگ یا آکواریوم و کمی غذا دارد. در واقع، مراقبت اصولی از ماهی های زینتی نیازمند آگاهی، دقت و رعایت جزئیاتی است که در صورت نادیده گرفتن آن ها، سلامتی ماهی ها به خطر می افتد.
در این مقاله به ۱۰ اشتباه رایج در نگهداری از ماهی های زینتی می پردازیم و توضیح می دهیم چگونه می توان از آن ها جلوگیری کرد.
۱. استفاده از تنگ یا آکواریوم کوچک
یکی از رایج ترین اشتباهات در میان علاقه مندان تازه کار، نگهداری ماهی در تنگ های کوچک است. هرچند تنگ ظاهری زیبا دارد، اما در واقع محیطی ناسالم و ناپایدار برای ماهی هاست. حجم کم آب باعث کاهش اکسیژن، تجمع آمونیاک و نوسان سریع دما می شود؛ عواملی که به استرس، بیماری و مرگ زودرس ماهی منجر می گردند.
راه حل:
برای هر ماهی کوچک حداقل ۵ لیتر آب در نظر بگیرید و از آکواریومی مجهز به فیلتر، پمپ هوا و در صورت نیاز هیتر استفاده کنید. افزودن گیاهان طبیعی و سنگ ریزه های مناسب نیز به حفظ تعادل زیستی کمک می کند.
به یاد داشته باشید: تنگ فقط زیباست، اما خانه ی سالمی برای ماهی نیست.
۲. اضافه کردن بیش از حد ماهی به آکواریوم
یکی از اشتباهات رایج در میان علاقه مندان تازه کار، پر کردن آکواریوم با تعداد زیادی ماهی است. بسیاری تصور می کنند هرچه تعداد ماهی ها بیشتر باشد، آکواریوم زیباتر می شود، اما ازدحام زیاد باعث افزایش فضولات، کاهش اکسیژن محلول در آب و در نتیجه استرس شدید برای ماهی ها می شود. در محیط شلوغ، احتمال درگیری، بیماری و مرگ زودرس نیز بالا می رود.
راه حل:
به طور معمول برای هر سانتی متر طول بدن ماهی، یک لیتر آب در نظر بگیرید. اگر آکواریوم شما ۶۰ لیتر ظرفیت دارد، بیش از ۵ تا ۶ ماهی متوسط در آن نگهداری نکنید. همیشه رشد آینده ی ماهی ها را هم در نظر بگیرید تا فضای کافی برای حرکت و زندگی داشته باشند.
۳. شست و شوی کامل آکواریوم با صابون یا مواد شوینده
بسیاری از مبتدیان برای تمیز کردن آکواریوم از مایع ظرفشویی یا صابون استفاده می کنند، در حالی که حتی مقادیر بسیار کم از این مواد می تواند برای ماهی ها کشنده باشد. مواد شوینده در دیواره ی آکواریوم باقی می مانند و هنگام تماس با آب، ترکیبات سمی آزاد می کنند.
راه حل:
برای تمیز کردن آکواریوم فقط از آب ساده یا محلول های مخصوص آکواریوم استفاده کنید. فیلتر را نیز با آب آکواریوم (نه آب لوله کشی) به آرامی بشویید تا باکتری های مفید در آن از بین نروند. این باکتری ها برای حفظ تعادل زیستی و تجزیه مواد سمی ضروری هستند.
۴. تغذیه بیش از اندازه
غذا دهی زیاد یکی از شایع ترین دلایل مرگ ماهی هاست. غذاهای اضافی در آب تجزیه می شوند، اکسیژن را کاهش می دهند و کیفیت آب را به شدت پایین می آورند. این وضعیت منجر به بوی ناخوشایند، رشد جلبک و بیماری های گوارشی در ماهی ها می شود.
راه حل:
فقط به اندازه ای غذا بدهید که ماهی ها ظرف ۲ تا ۳ دقیقه آن را بخورند. بهتر است روزی ۲ بار در وعده های کوچک تغذیه شوند. تغذیه ی کنترل شده، سلامت دستگاه گوارش و شفافیت آب را تضمین می کند.
۵. نادیده گرفتن چرخه نیتروژن
چرخه نیتروژن اساس سلامت هر آکواریوم است. اگر قبل از ورود ماهی ها این چرخه کامل نشده باشد، آمونیاک حاصل از فضولات در آب جمع می شود و باعث سوختگی آبشش ها و مرگ ماهی ها می گردد.
راه حل:
پس از راه اندازی آکواریوم، حداقل ۲ تا ۳ هفته آن را بدون ماهی روشن نگه دارید تا باکتری های مفید در فیلتر و بستر شکل بگیرند. در این مدت می توانید مقدار کمی غذای خشک به آب اضافه کنید تا روند تشکیل باکتری ها تسریع شود.
۶. ترکیب نادرست گونه ها
همه ی ماهی ها با یکدیگر سازگار نیستند. برخی گونه ها مهاجم یا قلمرو طلب اند و ممکن است به ماهی های آرام آسیب بزنند. ترکیب اشتباه گونه ها یکی از دلایل اصلی استرس، زخمی شدن و حتی مرگ ماهی هاست.
راه حل:
پیش از خرید، درباره ی خلق و خو، دمای مورد نیاز و اندازه ی نهایی هر گونه تحقیق کنید.
بیشتر بخوانید : ماهی های ناسازگار در آب شور که نباید کنار هم نگه داری شوند
۷. بی توجهی به دمای آب
تغییر ناگهانی یا نامناسب دمای آب باعث شوک حرارتی و تضعیف سیستم ایمنی ماهی می شود. دمای پایین فعالیت ماهی را کم می کند و دمای بالا میزان اکسیژن آب را کاهش می دهد.
راه حل:
از هیتر و دماسنج استفاده کنید تا دمای آب همیشه بین ۲۴ تا ۲۷ درجه سانتی گراد (برای گونه های گرمسیری) ثابت بماند. هنگام سیفون زدن و تعویض آب، از آبی با دمای نزدیک به آکواریوم استفاده کنید تا شوک حرارتی ایجاد نشود.
۸. تعویض کامل آب به صورت ناگهانی
برخی فکر می کنند با تعویض کامل آب، آکواریوم تمیزتر می شود، اما این کار باعث از بین رفتن باکتری های مفید و ایجاد شوک شدید در ماهی ها می شود.
راه حل:
به جای تعویض کامل، هر هفته فقط ۲۰ تا ۳۰ درصد از آب را با آب تازه ی بدون کلر جایگزین کنید. این کار کیفیت آب را حفظ کرده و ماهی ها را در برابر تغییر ناگهانی مقاوم تر می کند.
۹. بی توجهی به فیلتر و اکسیژن رسانی
فیلتر، قلب تپنده ی آکواریوم است. بدون آن، مواد سمی در آب جمع می شود و اکسیژن کافی به ماهی ها نمی رسد.
راه حل:
عملکرد فیلتر را هر چند هفته یک بار بررسی کنید و در صورت نیاز اسفنج آن را تمیز کنید. پمپ هوا را نیز همیشه روشن نگه دارید تا جریان دائمی اکسیژن در آب برقرار باشد.
خرید : فیلتر فسفات گیر ایستا
خرید : فیلتر ساکس الوس ALOS
۱۰. بی توجهی به علائم بیماری ماهی ها
ماهی های بیمار معمولاً رفتار یا ظاهر متفاوتی دارند: بی تحرکی، شنا های نامتعادل، کاهش اشتها یا لکه های سفید روی بدن از نشانه های بیماری هستند.
راه حل:
هر روز چند دقیقه ماهی ها را مشاهده کنید. اگر علائم غیر عادی دیدید، ماهی بیمار را قرنطینه کنید و با مشورت متخصص از داروی مناسب استفاده کنید. تشخیص زودهنگام می تواند جان ماهی را نجات دهد.
جمع بندی
نگهداری از ماهی های زینتی اگرچه در نگاه اول ساده به نظر می رسد، اما مانند هر موجود زنده ای نیازمند آگاهی، صبر و توجه است. با پرهیز از اشتباهات رایج و رعایت اصول علمی، می توانید آکواریومی زیبا، سالم و پر نشاط داشته باشید که سال ها زینت بخش خانه تان باشد.
